De opbrengst

Driehoekshandel
anno
1595-1829

Het belang van de trans-Atlantische slavenhandel voor de Nederlandse economie

Hoeveel geld hebben Nederlanders eigenlijk aan de slavernij en de slavenhandel verdiend? Onderzoekers zijn nog bezig om daar achter te komen. Ze hebben al uitgerekend wat slavenhandelaren hebben overgehouden aan het kopen van mensen in Afrika en het verkopen van die mensen als slaven in Noord- en Zuid-Amerika. Maar dat is pas een klein stukje van het verhaal. Er is bijvoorbeeld ook geld verdiend aan alles dat kwam kijken bij de slavenhandel: van scheepsbouw tot eten aan boord.

Waar is de slavenhandel onderdeel van?

De slavenhandel is een belangrijk onderdeel van een heel handelssysteem. Dat werkt als volgt. Er worden in Afrika mensen gehaald om in Noord- of Zuid-Amerika gedwongen te gaan werken. Europese handelaren varen deze tot slaaf gemaakte mensen als koopwaar over van het ene werelddeel naar het andere. Bij aankomst verkopen ze de slaven aan ondernemers die plantages bezitten. De slaven moeten op de plantages werken om suiker, koffie en andere exotische waren te produceren. Het grootste deel van deze producten gaat vervolgens naar Europa om verkocht en gebruikt te worden. Deze hele keten van slavenhandel van Afrika, productie op plantages in Noord- en Zuid-Amerika en consumptie in Europa noemen we de driehoekshandel.

Hoeveel winst maken de slavenhandelaars?

Sommige onderzoekers zeggen dat de slavenhandel niet winstgevend is geweest. Zij hebben gekeken of de handelaren die zich in de zeventiende en achttiende eeuw met de slavenhandel van Afrika naar Noord- en Zuid-Amerika bezighielden, daaraan veel of weinig geld overhielden. Van het geld dat de slavenhandelaren verdienden met de verkoop van de slaven, hebben ze alle kosten die de handelaren maakten afgetrokken. Wat er overblijft, is de winst. De meeste handelaren hebben minder winst gemaakt dan collega’s die in andere soorten handel zaten.

Op basis daarvan hebben sommige historici de conclusie getrokken dat de slavenhandel voor de Nederlandse economie niet belangrijk was. Maar om te onderzoeken hoeveel geld Nederlanders aan de slavenhandel hebben verdiend, moeten we verder kijken dan alleen de winstcijfers van de slavenhandelaren. Aan de kosten die zij maakten, verdienden namelijk weer anderen.