Slavernij nu
1863 - nu
Fabriekskinderen
LEIDEN – “Het is winter. Koud was de decembernacht, en ijzig koud is nog zijn vroege morgen. Zes slagen bromt de klok uit Leidens hoogsten toren. Bij het licht eener gazlantaarn zien wij, op weinige schreden afstand, een armelijke woning… Drie kinderen slapen er bijeen; twee jongens van tien en dertien jaren, benevens een meisje dat bijna haar twaalfde jaar heeft bereikt. ‘Toe kinders, er uit!’ roept de moeder met schrille stem het slapende drietal toe, en als zij het schamele dekkleed heeft weggeslagen, dan trekt zij den oudsten knaap bij den arm, haar Evert die, langzaam ontwakend, met lodderigen blik voor zich heen ziet.”
Zo begint Fabriekskinderen, een boek geschreven door de ex-onderwijzer Jacob Kremer in 1863. De drie kinderen worden niet wakker gemaakt om naar school te gaan, maar om in de textielfabriek te gaan werken. Om zeven uur moeten ze in de fabriek zijn en daar twaalf uur lang werken, elke dag opnieuw. Het is halverwege de negentiende eeuw, de begintijd van de industrialisatie in Nederland. De tijd van de loonslavernij.
Wat is loonslavernij?
Schuldslaaf in een steengroeve bij Ouagadougu, Burkina Faso (Kristoffel Lieten, 2004)
Loonslavernij houdt in dat arbeiders werken in onmenselijke omstandigheden voor heel weinig geld. Loonslavernij ontstaat in Nederland en in alle Europese landen vanaf de tijd dat er grote fabrieken met machtige machines worden neergezet. Mannen, vrouwen en kinderen werken daar als slaven. Ze zijn geen echte slaven, want ze kunnen zelf beslissen of ze in de fabriek willen werken of niet, maar de meeste arme mensen hebben geen andere manier om geld te verdienen.
Ze hebben eigenlijk maar één keus: hele dagen hard sloven voor een hongerloon. Volwassenen verdienen net genoeg loon om hun eigen honger te stillen. Kinderen moeten daarom ook werken. In Suriname ontstond de loonslavernij na 1863 met de komst van het Staatstoezicht en later de contractarbeiders uit India, Java en China, die ook als loonslaven werden misbruikt. Dit zijn de voorouders van de huidige Hindoestaanse-, Javaanse- en Chinese Surinamers.